Vragen rijzen al langer over de rechtvaardigheid van justitie en ook de huidige situatie van een volksjury bij het Hof van Assisen stuit heel wat mensen tegen de borst. Veel grote zaken worden afgedaan door een lekenjury die eigenlijk wel het boerenverstand heeft, of een subjectief beeld kan geven van de feiten, maar de juridische kennis ontbeert om een gefundeerd en vooral juridisch antwoord te geven op de schuldvraag. Daarom stel ik me de vraag of een rechtsstaat als België op deze manier moet willen werken.
We gaan terug naar het jaar 2010. De zaak Clottemans was heet nieuws. Na een lang proces werd in mei van dat jaar het cassatieverzoek van advocaat Vic Van Aelst verworpen. Els Clottemans werd schuldig bevonden aan de moord op de zevenendertig jarige Els Van Doren. Om hierover de woorden van opperpleiter Jef Vermassen even te gebruiken. De aanwezigheid van materieel bewijs is niet noodzakelijk een schuldverklaring, aldus mr. Vermassen. Wel, als dat waar is, dan impliceert de afwezigheid van materieel bewijs allerminst een veroordeling. Hoe anders zou het zijn geweest als we de oeroude en eveneens zeer logische idee in acht hadden genomen: een persoon kan niet worden veroordeeld, zolang hiervoor geen materieel bewijs is!
Ja, dat is een vraag die kennelijk niet wordt gesteld bij de hoge heren van Assisen. Het lijkt me niet vreemd dat men ervan uit gaat dat de feiten voorop staan. Feiten, als zijnde zaken waarvan men meer dan redelijkerwijs zou kunnen uitgaan dat ze gepleegd zijn. Maar niet getreurd! Ziet u er gevaarlijk uit, grote kans dat dit in acht genomen wordt. Hoe kun je deze manier van werken in een democratisch land hanteren. Wellicht meent het Assisenhof democratisch te zijn vanwege de werking met de lekenjury.
Een tijd lang is men op de goede weg geweest en heeft men een motivatieplicht willen invoeren voor de jury. De jury heeft uiteindelijk immers een belangrijke rol binnen het besluitvormingsproces dat de rechters invullen. De Hoge Raad voor Justitie heeft in 2009 ook -terecht- geopperd voor de afschaffing van het Hof van Assissen. Buiten deze subjectieve manier van werken is het ook nog eens een zeer dure rechtsgang. Hoe denkt u anders dat het komt dat er in België zoveel misdaden gecorrectionaliseerd worden tot wanbedrijf en zo voor de rechtbank van eerste aanleg komen!
Je zou dus kunnen stellen dat er nog wel het een en ander schort binnen de Belgische rechtspraak. De objectiviteit van het onderzoek weegt niet als een hele zware factor door binnen de eindbeslissing. Het werk van de lekenjury maakt dit immers onmogelijk. Dit lijkt dus de kern van het probleem. Een hervorming is noodzakelijk om zo te komen tot een eensluidend en conform juridisch systeem. Uiteindelijk blijft een moord een moord, dus er moet worden veroordeeld, maar dan wel graag met bewijzen.
